الهی

  * به نام خداوند جان و خرد     کزین برتر اندیشه بر نگذرد

معنی :

با نام خدایی که خالق جان و خرد است ، شروع می کنم ، زیرا که از این بالاتر

اندیشه ای نمی تواند بگذرد.

قالب شعر :

مثنوی

آرایه :

خرد و اندیشه : مراعات نظیر

اندیشه = اندیش + ه : مشتق

خداوند = خدا + وند : مشتق

برای دیدن بیشتر به ادامه مطلب بروید.

  

الهی

  * به نام خداوند جان و خرد     کزین برتر اندیشه بر نگذرد

معنی :

با نام خدایی که خالق جان و خرد است ، شروع می کنم ، زیرا که از این بالاتر

اندیشه ای نمی تواند بگذرد.

قالب شعر : مثنوی

آرایه :

خرد و اندیشه : مراعات نظیر

اندیشه = اندیش + ه : مشتق

خداوند = خدا + وند : مشتق

  * خداوند نام و خداوند جای     خداوند روزی ده رهنمای

                                           شاهنامه فردوسی

معنی :

خداوندی که به انسان مقام و جایگاه داد و به او روزی داد و هدایتش کرد.

*****

  * خدایا ، به شناخت تو زندگانیم و به نصرت تو شادانیم ، به کرامت تو

    نازانیم ، به عزّ تو عزیزانیم !

نوع نثر :

مسجّع

معنی :

ای خدا ، با شناخت تو زنده هستیم و به یاری تو خوشحالیم ، به بزرگی تو

افتخار می کنیم ، به عزّت تو گرامی هستیم.

لغت :

نصرت : یاری کردن . یاری دادن

کرامت : بزرگی ورزیدن

نازانیم : افتخار می کنیم

عزّ : ارجمندی و بزرگی

آرایه :

نصرت و عزّ : مراعات نظیر

زندگانیم ، شادانیم ، نازانیم ، عزیزانیم : سجع

تکرار «م» : واج آرایی

  * خدایا ، نه شناخت تو را توان ، نه ثنای تو را زبان ، نه دریای جلال و

    کبریایی تو را کران ، پس تو را مدح و ثنا چون توان ؟

  کشف الاسرار

معنی :

ای خدا ما توان شناخت تو را نداریم  و نه می توانیم تو را ستایش کنیم ؛

عظمت و بزرگی تو پایانی ندارد. آیا مدح و ستایش تو را می توان انجام ؟

آرایه :

توان ، زبان ، کران و توان : سجع

دریای جلال و کبریا : اضافه تشبیهی

نکته :

پس تو را مدح و ثنا چون توان ؟ : استفهام انکاری

*****

سپاس باد یزدان دانا و توانا را که آفریدگار جهان است و داننده ی آشکار و

نهان است و راننده ی چرخ و زمان است و دارنده ی جانوران است و آورنده ی

بهار و خزان است و درود بر محمّد مصطفی (صلّی الله علیه و آله و سلّم) که

خاتم  پیغامبران است و آفرین بر اصحاب اوی و اهل بیت و گزیدگان اوی که خلق

را به راستی پند دادند و به یزدان راه نمودند و طریق مبطلان بر نوشتند و

بساط حق بگستردند.

الأبنیه عن حقائق الأدویه

ابو منصور موفّق هروی

معنی :

شکر خدای دانا و توانایی را که خالق جهان است و از هر چیز آشکار و پنهان با

خبر است و آسمان و زمان را هدایت می کند و مالک جانوران است و بهار و پاییز

را خلق می کند و  سلام بر محمّد مصطفی ( درود و سلام خدا بر او خاندانش باد)

که آخرین پیامبر است و آفرین بر یاران او و خانواده اش و برگزیدگان وی که

مردم را به راه راست نصیحت کرد و به خداوند دعوت کرد و راه باطل را از بین

بردند و فرش حقیقت را پهن کردند.

نوع نثر :

ساده و روان و علمی

لغت :

سپاس : حمد و شکر و نعمت

چرخ : آسمان و فلک

راننده : که عمل راندن انجام دهد

صاحب : یار ، مالک

یزدان : یکی از نامهای خداوند تبارک و تعالی جل شأنه

خزان : پائیز. برگ ریزان

مصطفی : برگزیده

خاتم : آخر هر چیزی و پایان آن

اصحاب : جمع صاحب ، یاران

اهل بیت : مردم خانه ، خاندان

گزیدگان : برجسته ها ، ممتاز ها

خلق : مردم

پند : نصیحت

طریق : راه

مبطلان : باطل کنندگان

بساط : فرش ، سفره

آرایه :

جهان ، نهان ، زمان ، جانوران و خزان : سجع

آشکار و نهان : تضاد

بهار و خزان : تضاد

بهار و خزان : مجازاً

راننده چرخ و زمان : تلمیح

گذشتگان

دادند ، نمودند ، بر نوشتند و بگسترند : سجع

مبطلان و حق : تضاد

را و راه : جناس

صلّی الله علیه و آله و سلّم : تضمین

نکته :

دانا ، توانا ، آفریدگار ، داننده ، راننده ، دارنده و آورنده : مشتق

را در جمله اول : حرف اضافه به معنی بر

گزیدگان : (گزید + ه + گ + ان) : مشتق

پند ، طریق ، بساط : مفعول